محله گردی در دیار خانه های تاریخی/تنور داغ گردشگری در گذرِ«یخچال»

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از ویژگی های شهر تاریخی بروجرد وجود ۲۸۰ هکتار بافت تاریخی منسجم و وجود نظام محله بندی و مهندسی شده در این بافت ارزشمند تاریخی است.

وجود تعداد زیادی خانه تاریخی، مدرسه، حوزه های علمیه، حمام، آب انبار، مسجد، بازار بزرگ تاریخی شهر و... بافت تاریخی بروجرد را در نوع خود منحصر به فرد کرده است به طوریکه این بافت به رغم گذشت سالهای چندان دستخوش تغییر نشده است.

این بافت ارزشمند تاریخی شامل چهار محله اصلی تاریخی به نام های صوفیان، یخچال، دودانگه و رازان است، محله هایی که هرکدام دارای بیش از یک زیر محله بوده که با دارا بودن ویژگی های یک مجموعه شهری محدود تر از محله های اصلی هستند.

بافت ارزشمند و تاریخی بروجرد با وجود زیرمحله ها و محله های منسجم خود دارای ارزش تاریخی و گردشگری فراوانی است که متاسفانه از این سرمایه چندان استفاده برای رونق گردشگری تاریخی در این شهر صورت نگرفته است.

نمونه انسجام این بافت را می توان در مجموعه طباطبایی ها در محله صوفیان بروجرد دید که با دارا بودن تعداد زیادی خانه های تاریخی، حمام سید، حوزه علمیه نوربخش، آب انبار، یخچال، مسجد تاریخی سید، قبرستان، باغ و بازارچه محله ای مجموعه ای کامل و ارزشمند را پدید آورده، که نشان دهنده هوشمندی ساکنان برای تامین نیازمندی ها در محدوده هر محله است.

گذر یخچال در محله یخچال نیز با همین ویژگی ها ارزش گردشگری و تاریخی خاص خود را دارد که متاسفانه این جاذبه ها همچنان دست نخورده باقی مانده و از آن بهره چندانی گرفته نمی شود.

به نظر می رسد نیاز به جدیت و همکاری دستگاه های اجرایی لرستان است تا با به فعلیت رساندن این ظرفیتهای بزرگ تاریخی، فرهنگی و گردشگری بستر رونق صنعت گردشگری را در شهر تاریخی بروجرد فراهم کنند.

در این گزارش نیم نگاهی به گذر تاریخی یخچال از محلات قدیمی شهر بروجرد و جاذبه های این محله تاریخی داریم، محله ای که شامل مسجد تاریخی امام رضا(ع)، آب انبار، حمام تاریخی گذر یخچال، چند خانه تاریخی است.

در این محله خانه های تاریخی نجار زاده، نجار پور، غروی، باغ همایونی، خانه همایونی، حجری و... وجود دارد و همچنین تعداد محدودی واحد تجاری که در گذشته کاربری زیر محله ای داشته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گرشگری بروجرد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه یکی از چهار محله اصلی بروجرد "یخچال" است گفت: محلات اصلی شهر تاریخی بروجرد پیرامون بازار تاریخی بزرگ بروجرد شکل گرفته اند به نحوی که فاصله هر چهار محله با بازار اصلی شهر تقریبا برابر است.

حجت اله یارمحمدی در ادامه با توضیحاتی درباره ویژگی بافت زیر محله ای در محلات اصلی بروجرد تصریح کرد: از مشخصات زیرمحله ها در بروجرد وجود یک مسجد درون محله ای، حمام، آب انبار، تعدادی خانه های تاریخی، چند واحد تجاری و...است.

وی با بیان اینکه محله یخچال دارای چند زیر محله است، افزود: این بافت منسجم تاریخی از سرمایه های شهر بروجرد محسوب می شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گرشگری بروجرد در ارتباط با ویژگی های مسجد تاریخی امام رضا(ع) در این محله اظهار داشت: کارکرد این مسجد ارزشمند تاریخی زیر محله ای بوده و برای استفاده افراد اندکی که در این مجموعه سکونت داشته اند طراحی شده است و مردم برای انجام امورات اصلی و مهم به مسجد جامع شهر مراجعه می کرده اند.

یارمحمدی منظور از کارکرد زیر محله ای مسجد امام رضا(ع) را اینگونه تشریح کرد: مسجد امام رضا(ع) ابعاد و ظرفیتش در حد پاسخگویی به یک زیر محله بوده و بطور قطع خدمات دهی این مسجد تاریخی بیش از یک زیر محله نبوده است.

وی با اشاره به اینکه مسجد امام رضا(ع) از دو بخش تشکیل شده است افزود: این مسجد از دو بخش زمستانی و تابستانی تشکیل شده که بخش تابستانی آن در دوران پهلوی با توجه به شواهد تخریب و دوباره بازسازی شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گرشگری بروجرد ادامه داد: شبستان زمستانی آن همچنان دست نخورده از گذشته تا کنون با وجود تعدادی ستون آجری باقی مانده است.

یارمحمدی با بیان اینکه به احتمال قوی این مسجد در اوایل دوره قاجار احداث شده است تصریح کرد: در گذشته چند فصل مرمت توسط اداره میراث فرهنگی بروجرد بر روی این اثر انجام شده و این مسجد به ثبت آثار ملی نیز رسیده است.

بنابر این گزارش شهر تاریخی بروجرد که به لحاظ تنوع آثار تاریخی یکی از شهرهای مطرح کشور محسوب می‌شود به دیار خانه‌های تاریخی شهرت دارد، جایی که مطابق برخی آمار بیش از ۵۰ خانه تاریخی را در یک مجموعه به هم پیوسته و منسجم گردهم آورده است.

این خانه‌های تاریخی به عنوان ظرفیتی منحصر به فرد در قلب بافت تاریخی ۲۸۰ هکتاری بروجرد قرار گرفته است تا همچنان ساختار محلات قدیمی این شهر حفظ شود به طوریکه به رغم همه تغییرات صورت گرفته در چهره شهرهای امروزی همچنان بافت قدیمی بروجرد حکایت زیبایی از معماری ایرانی - اسلامی را روایت می‌کند.

بروجرد با ظرفیت این خانه‌های تاریخی در کنار دیگر بناهای کم نظیری که در بافت ۲۸۰ هکتاری قدیمی این شهر وجود دارد می تواند به عنوان یک شهر توریستی با رد پایی از گذشته‌های زیبای معماری این مرز و بوم به جهانیان معرفی شود به طوری که بسیاری از مشتاقان به سبک معماری ایرانی - اسلامی به خود فرامی خواند.